Kriz sonrası hızlı büyüme için “hormonlu” eleÅŸtirisi sık seslendirildi. Kastedilen ekonomik canlılığın tüketicinin borçlanarak yaptığı harcama ile saÄŸlanmasıdır. Ä°zdüÅŸümü milli gelirin yüzde 10’una ulaÅŸan rekor (ve sürdürülemez) dış açıklardır.

2011 seçimleri sonrasında ekonomi yönetimi hedef deÄŸiÅŸtirdi. Ä°ç ve dış talep arasındaki dengesizliÄŸi düzeltecek politikalara yöneldi. TL deÄŸer kaybetti. Kredi artışı sınırlandı.

“YumuÅŸak iniÅŸ” dendi. Bana “intizamlı düzeltme” daha anlamlı geliyor. Yakın geçmiÅŸte bu politikaları çok tartıştık. BaÅŸarı ÅŸansını deÄŸerlendirdik. Dün açıklanan ikinci çeyrek milli gelir verilerine bu perspektiften bakmak istiyorum.

Büyüme hız kesti

TÜÄ°K ikinci çeyrekte milli gelirin geçen yıla göre yüzde 2,9 büyüdüÄŸünü açıkladı. Piyasa tahmininin (3,3) biraz altındadır. Ben sanayi üretiminden hareketle daha yüksek öngörmüÅŸtüm (yüzde 4). Gene tutturamadım.

Ekonomi yılın ilk çeyreÄŸinde yüzde 3,3 büyümüÅŸtü. Dolayısı ile ilk yarı büyümesi yüzde 3,1’de kaldı. Yıllık büyüme ise yüzde 4,9’a geriledi. 2011 aynı döneminde çeyrek, ilk yarı ve yıllık büyüme hızları, sırası ile, yüzde 9,1; yüzde 10,5 ve yüzde 8,8 olmuÅŸtu. DüÅŸüÅŸ çok belirgindir.

Konjonktür analizi talebin bileÅŸimine odaklanıyor. Çünkü büyümenin hız kesmesi arzdan kaynaklanmıyor. Yani talep olsa ekonominin daha çok üretim yapabileceÄŸi biliniyor. Ä°ç ve dış talebin, özel ve kamu talebinin seyrine bakılıyor.

Olayın daha iyi anlaşılması için 2011 ve 2012’de ikinci çeyreÄŸi karşılaÅŸtıran bir tablo hazırladım. Tabloda her talep kaleminin dönem büyümesine yaptığı katkı veriliyor. Son sütuna iki dönem arasındaki farkı ekledim.

Talep dengeleniyor

Özel kesim harcamaları ile baÅŸlayalım. Geçen yıl büyümeye 12.6 puan katkısı var. Bu yıl ise büyümeden 2.3 puan götürüyor. Hem tüketim hem yatırım eksi çıkıyor. Neticede özel kesim harcamasının azalması geçen yıla göre büyümeyi 14.9 puan düÅŸürücü etki yapıyor.

Bu yıl kamu kesiminin büyümeye katkısı da gerileyince iç talep resmen çöküyor. Geçen yılla fark 15.5 puana çıkıyor. Açalım: Sadece iç talebe kalsa, ekonomi bu yıl yüzde 2 küçülecekti.

Neyse ki ekonominin imdadına dış talep yetiÅŸiyor. Olumsuz dış koÅŸullara raÄŸmen ihracat büyümeye 4.6 puan katkı yapıyor. Ä°thalatın iç talepten hızlı düÅŸmesi sayesinde iç üretime ek talep geliyor: 1.1 puan. Toplamı 5.7 puan ediyor. Geçen yıla göre dış talep büyümeyi 10.8 puan yükseltici etki yapıyor.

Özetleyelim: Ä°ç talep büyümeyi eksiye çekiyor. Dış talep artıya çıkartıyor. Yani talep dengeleniyor. Ama artan dış talep iç talep düÅŸüÅŸünü tümü ile telafi edemiyor. Dolayısı ile büyüme hızı geriliyor. Devam edeceÄŸim.

Vatan