Günün Tüm Haberleri   |   Gazete Birinci Sayfaları   |   GiriÅŸ sayfam yap   |   Favorilere ekle   |   Hakkımızda   |   Künye   |   Ä°letiÅŸim   |   Sitene haber ekle   |   RSS
 
  28 Mart 2024 PerÅŸembe  
 
   
   
 
Deniz Gökçe

deniz.gokce@aksam.com.tr   
Dani Rodrik'in üçlem teorisi!
 E-posta ile gönder Yazdýr Facebook Google TwitThis StumbleUpon del.icio.us Reddit NewsVine Ma.gnolia Technorati Digg Mixx
11 Temmuz 2012 ÇarÅŸamba   Yazý Boyutu

Çok ilginç bir ülkede yaÅŸadığımızı kabul etmemiz gerek. Bu ülkede medya mensubu olmak ve aydın kabul edilebilmek için siyasete bulaÅŸmak ve ideolojik olmak gerekir. EÄŸer hayata çoklukla siyasi gözlükle bakıyorsanız, makbul ve aydın kiÅŸi sayılırsınız. Bu hem saÄŸ, hem sol, hem de ortada böyledir. Siyasete bulaÅŸtınız mı, 'kalemÅŸör' de olsanız, yani bir derin uzmanlığı olmayan, bugün birinin ortaya attığı düÅŸünceye ertesi gün cevap üreten bir yorumcu da olsanız, kabul görürsünüz. Hele biraz da eleÅŸtiri ve kötümserlik eklediniz mi de, çok makbul kiÅŸi olursunuz. Ben siyasete mümkün oldukça bulaÅŸmam. Ekonomi yönetimi tabii siyasiler tarafından uygulamaya geçirilen bir ÅŸeydir. Ama ekonominin siyaset ötesinde, yere saÄŸlam basan, siyasetten bağımsız, teorisi saÄŸlam temel teoremleri de vardır.

Bir örnek vermek gerekirse 1961 yılında Robert Mundell adlı Kanadalı iktisatçı tarafından ortaya atılan ve Mundell'e Ekonomi Nobeli kazandıran üçlem veya trilemma denen konu. Bu teorem der ki, eÄŸer bir ülke sermaye hareketlerine açıksa, ya faizi ya da döviz kurunu kontrol edebilir, her ikisini birden kontrol edemez. Veya ülkeler sermaye hareketi, faiz ve kur üçlüsünden sadece iki tanesini kontrol edebilir, üçüncüsü piyasaya bırakmak zorundadır.

Türkiye 1980 öncesinde hem faizi hem de kuru kontrol etmek istediÄŸinden sermaye hareketini yasaklamak zorunda kalıyordu. 1989 sonrası sermaye hareketini serbest bıraktığımızda bütçe, borç ve dolayısıyla faizi kontrol etmek için, kuru dalgalanmaya bırakmak zorunda idik.
Mundell'in bu teorik yaklaşımına Ä°ngilizce'de 'impossible trinity' yani 'mümkünsüz üçlem' deniyor. Mundell bu teoremi 1961 yılında ortaya atmıştı.

Ancak ekonomi ile siyasetin kaçınılmaz ÅŸekilde iç içe olduÄŸu durumlar da vardır. ÖrneÄŸin bugün 17 euro para birliÄŸi (currency union ) ülkesinin içinde olduÄŸu durum böyle bir durumdur.
Bu tür durumlar için de 'politik iktisat' dalı hem ekonomi hem de siyaseti içeren özel bir 'trilemma' üretmiÅŸtir.

GeçmiÅŸte, 2000 yılında, Harvard Üniversitesi'nden Türk asıllı iktisatçı Dani Rodrik gene 'trilemma kavramı' üzerine bindirilmiÅŸ bir 'politik ekonomi' teoremi üretmiÅŸti. Bu hafta 7-8 temmuz tarihli International Herald Tribune gazetesinde köÅŸe yazarı Stephen Castle, Rodrik ve onun trilemmasından hareket eden bir yorum getiriyor ve bugün Avrupa'da yaÅŸananları açıklamak için kullanıyordu.
Rodrik'e göre derin ekonomik entegrasyon, demokratik politika yaklaşımı ve otonom millet devlet kavramlarının üçü bir arada gerçekleÅŸemezdi. Bu üçlüden sadece ikisi bir arada olabilirdi.

Åžöyle düÅŸünün. Bugün hemen herkes Avrupa BirliÄŸi'nde daha sıkı ekonomik entegrasyon gerektiÄŸini düÅŸünüyor. Ekonomik entegrasyon için Yunanistan, Ä°talya ve Ä°spanya gibi ülkeler karar verme otoritesini devretmeye ve Almanya ve Merkel tarafından ortaya atılan kurallara uymaya (bu ÅŸartlarda entegre olmak demek bu demek) mecbur kalıyorlar. Bu durumda da, ya millet devlet sisteminden ya da demokratik temelli siyasetten birinden vazgeçmek zorundalar. Ya millet devletten vazgeçip federal bir yapıya girecekler (ABD'de olduÄŸu gibi), ya da millet devlete tutunmaya devam edip, ama entegrasyon uÄŸruna emir alıp, demokratik siyasetten vazgeçecekler. Bu da çok zor bir tercih!

Bugün Avrupa'da her taraf daha çok ekonomik entegrasyonun gerektiÄŸini söylüyor. Ama bunun için de otonom millet devlet kavramından vazgeçmek gerektiÄŸi de aslında ortada. Tabii ülkelerin içinde demokratik itirazlar çok kuvvetli! Bu nedenle de bu ülkelerdeki siyasiler 'kıvırtıp' duruyorlar! Bakalım sonuç ne olacak! Daha güçlü entegrasyonu mu, otonom millet devletini mi seçecekler?

Tabii esas gereken Avrupa karar mekanizmasını demokratik yapacak bir kurumsal yapıya dönmek! Yani ABD'deki gibi eyaletlere dayalı Federal Hükümet türü bir yapıya gidilebilir (düÅŸünürken 'eyalet' kelimesi yerine 'euro ülkesini' koyun). O zaman da 'transnasyonal demokrasi' sisteminde Yunanistan, Ä°spanya ve Ä°talya gibi ülkelerin seçmenleri, karar mekanizmasında tam temsil edilme durumunda olacaklar! Bu da ancak doÄŸrudan seçilmiÅŸ bir BaÅŸkan ve seçilmiÅŸ bir Avrupa Parlamentosu yapısı içinde gerçekleÅŸebilir!

AkÅŸam

Bu yazý 2163 defa okunmuþtur. Yazdýr   Önceki sayfa   Sayfa baþýna git  
  Toplam yorum 0   Onay bekleyen 0  


Yorumunuz editörlerimiz tarafýndan incelendikten sonra yayýnlanacaktýr.
 

Bu yazý henüz yorumlanmamýþ...


 Yazarýn Diðer Yazýlarý
 
   PÄ°YASALAR     
       
  32,3270   35,0727  
       
  8,986   2.298,0200  
   GÃœNÃœN MANÅžETLERÄ°     
 
Günün tüm haberleri »
   BASIN TOPLANTISI & AJANDA     
  • Ekonomi
    Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk
    Ceylan Intercontinental
    4 Haziran 2012 Pazartesi
    Ekonomi Gazetecileri DerneÄŸi (EGD) BuluÅŸmaları devam ediyor... Bu kapsamda 7 Haziran 2012 PerÅŸembe günü Çalışma ve Sosyal Güvenlik...
  • EÄŸitim
    Türk Eğitim Vakfı
    Kuruçeşme Divan Otel
    4 Haziran 2012 Pazartesi
    Türk EÄŸitim Vakfı (TEV)’nın 2012-2013 eÄŸitim yılında yurt dışında yüksek lisans ve üst ihtisas yapmaya hak kazanan 74 genç...
  • Otel YöneticiliÄŸi Lisans Programı,
    Hüsnü Özyeğin
    The Marmara
    4 Haziran 2012 Pazartesi
    Alanında Türkiye’nin ilk ve tek akademik programı olma özelliÄŸine sahip ÖzyeÄŸin Üniversitesi (ÖzÜ) Otel YöneticiliÄŸi...
   Ä°ÅžTE KULÄ°S     
   YAZARLAR     
Ali AÄŸaoÄŸlu
Matadorlar piyasaların canını sıkacak
“Ä°spanya yardım için ne zaman baÅŸvuracak?” Ekim ayının sorusu ...
   E-POSTA LÄ°STESÄ°     
Listemize kayıt olun, finans dünyasının gelişmeleri e-postanıza gelsin.
   ANKET     
En iyi kredi kartı hangisi?
Axess
Bonus
Maximum
World
Ziraat
 Sonuçlarý göster   
   FACEBOOK     
 
 
   

YASAL UYARI : www.istefinans.com sitesinde ve sitenin içinde yer alan haberler ve yazarların, yorum, görüş, öneri ve raporları "Yatırım Danışmanlığı" kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, Aracı Kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

 
 
     
 
HABER   Ekonomi | Borsa | Ä°ÅŸ dünyası | Altın | Kulis | Gündem | Röportaj | Spor
FOTO GALERÄ°   Finans | YaÅŸam | Magazin | Otomobil | Teknoloji | Borsa | Karikatür | Haber
VÄ°DEO GALERÄ°   Finans | Gündem | Borsa | YaÅŸam | Yatırım | Ekonomi
ETÄ°KETLER   Ä°ÅŸ Bankası | VakıfBank | Kredi kartı | Garanti Bankası | bankacılar | Fikret Ä°nan | BES | Hüsnü ÖzyeÄŸin
Ä°ÅžTE FÄ°NANS   Tüm Haberler | Gazeteler | GiriÅŸ sayfam yap | Favorilere ekle | Hakkımızda | Künye | Ä°letiÅŸim | Reklam | Sitene ekle