Ä°ç talepte daralma büyümeyi aÅŸağı çekti. Maliye politikasında gevÅŸeme olmayacağına göre, para politikasının gevÅŸetilmesi yönünde baskılar artabilir
TÜÄ°K'in pazartesi günü açıkladığı rakamlara göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2012 ikinci çeyreÄŸinde bir önceki yılın aynı çeyreÄŸine kıyasla yüzde 2,9 büyüdü. AÅŸağıda BahçeÅŸehir Üniversitesi Ekonomik AraÅŸtırmalar Merkezi 'BETAM' araÅŸtırmacıları Seyfettin Gürsel, Zümrüt Ä°mamoÄŸlu ve Barış Özbilgen tarafından yapılan incelemenin özetini aktarıyoruz.
Önce yıllık geliÅŸmelere bir bakalım. 2011'in son çeyreÄŸinde yıllık büyüme yüzde 8,4'ten 5,2'ye düÅŸmüÅŸtü. 2012 ilk çeyrekte ise büyüme 3,2 oranında gerçekleÅŸmiÅŸti. Böylece ikinci çeyrekte yıllık büyüme oranı yüzde 3'ün de altına düÅŸmüÅŸ oldu. Yılın ilk yarısında ise büyüme hızı yüzde 3,1 oldu. Çeyreklik bazda ise, mevsimsellik ve takvim etkilerinden arındırılmış bakış önemli. Bu açıdan düzeltilmiÅŸ verilerde ise, büyüme oranında ikinci çeyrekte büyük bir artış var. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış büyüme oranı geçen çeyreÄŸe kıyasla yüzde 1,8 oldu. Ä°lk çeyrekte aynı ÅŸekilde düzeltilmiÅŸ verilerle ekonomi yüzde 0,4 oranında daralmıştı.
Böylece Türkiye ekonomisi düzeltilmiÅŸ verilerde geçen çeyrekteki kaybını fazlasıyla telafi etti. Ancak büyüme yüksek olmasına raÄŸmen, iç talep daralmaya devam etti. Büyümenin ana kaynağı yine net ihracattaki artış oldu. Ekonomideki yavaÅŸlamaya paralel olarak cari açık ortalama ayda 2 milyar dolar hızla azalıyor. Ä°kinci çeyrek sonunda 12 aylık cari açığın GSYH'a oranı yüzde 8,3 olarak gerçekleÅŸti. Net ihracat (ihracat ithalat farkı demek) ihracattaki yüksek artışa dayalı olarak artıyor. Ä°hracat 1. çeyreÄŸe göre yüzde 7,1 arttı ve büyümeye 1,8 yüzde puan katkı yaptı. Ä°thalat ise yüzde 1,8 artarak büyümeye eksi 0,5 yüzde puan negatif katkı yaptı. Böylece net ihracatın çeyreklik büyümeye katkısı 1,3 yüzde puan oldu. Ä°hracatın ithalattan daha hızlı artmasıyla cari açık oranı da hızla geriledi. 2012 ilk çeyrek sonunda GSYH'ın yüzde 9,3 oranında gerçekleÅŸen cari açık, 2012 ikinci çeyrek sonunda önceden tahmin edildiÄŸi gibi yüzde 8,3'e geriledi.

Çeyrekten çeyreÄŸe yapılan analizde, tüketim harcamaları 2011 son çeyreÄŸinden beri azalıyor. Tüketim harcamaları 2012'nin ikinci çeyreÄŸinde de düÅŸmeye devam ederek yüzde 0,5 oranında azaldı ve büyümeyi 0,4 yüzde puan düÅŸürdü. Stoklarda ise büyük bir artış gözlemlendi. Üretim artmasına raÄŸmen tüketimde düÅŸüÅŸün devam etmesi stokları artırdı. Stok deÄŸiÅŸiminin büyümeye katkısı 1,6 yüzde puan oldu. Açıklanan sanayi üretim endeksi rakamları sanayi üretiminin Temmuz ayında da arttığını gösteriyor. Yakın zamanda tüketimde canlanma meydana gelmezse bu stokların daha da fazla artmasına, daha sonra ise üretimin daha da yavaÅŸlamasına neden olacaktır. GSYH'ın en önemli kalemi olan tüketim harcamalarındaki durgunluk önümüzdeki dönemde Orta Vadeli Program'ın yüzde 4'lük büyüme hedefine ulaÅŸmayı oldukça zorlaÅŸtıracaktır.

2012 ikinci çeyreÄŸinde yatırım harcamalarında yüzde 3,7 oranında düÅŸüÅŸ meydana geldi. Bu da büyümeyi 0,8 yüzde puan düÅŸürdü. Yatırımlarda zafiyet devam ediyor. Ä°kinci çeyrekte yatırım ortamının bozulmuÅŸ olması yılın ikinci yarısı için olumlu bir tablo çizmiyor. Yılın ilk çeyreÄŸinde açıklanan teÅŸvik paketinin etkisinin ortaya çıkması için henüz erken olduÄŸunu hatırlatalım. Birinci çeyrekte kamu harcamalarına dönülürse de geçen yılın son çeyreÄŸine göre yalnızca yüzde 1 artarak büyümeye 0,1 puan katkıda bulundu. Ä°kinci çeyrekte hükümetin bütçe hedefini tutturma yönünde çalışarak harcamaları oldukça sıkı tuttuÄŸu anlaşılıyor. Yılın geri kalanında büyümenin düÅŸük seyretmeye devam etmesi hükümetin bütçe disiplininden ödün vererek geniÅŸlemeci politikalar uygulaması yönünde baskıları artırabilir.

Gözler para politikasında

GEÇTİĞİMÄ°Z yılın ikinci yarısından itibaren durgunlaÅŸan iç talebe paralel olarak ekonomik büyümenin hızı azalmaya baÅŸladı. 2012 yılının ilk yarısında büyüme hızı yıllık yüzde 3,1 olarak gerçekleÅŸmiÅŸti. 2011 yılının ikinci yarısında ise yıllık bazda büyüme oranı yüzde 6,8 olmuÅŸtu. Büyüme hızındaki düÅŸüÅŸün ana kaynağı geçen yıldan farklı olarak tüketim ve yatırım harcamalarının 2012 yılının ilk yarısında azalması oldu. Rakamlar bize iç talepte yavaÅŸlamanın, daralmaya dönüÅŸtüÄŸünü, büyümenin tamamen net ihracattaki artışlardan kaynaklandığını göstermekte. Ancak net ihracattaki artışlar büyümeyi yıl sonu hedefi olan yüzde 4'e çıkarmakta yeterli olmayabilir. Bu durumda Türkiye'nin yıl sonunda yüzde 4'lük büyümeyi baÅŸarabilmesi için yılın geri kalanında iç talepte canlanma gerekmekte. Mali politikayı sıkı tutmakta kararlı görünen hükümetin mali politikayı gevÅŸetmeyeceÄŸini varsayarsak, para politikasının gevÅŸemesi yönünde baskılar artabilir.

Yılın geri kalanında çeyreklik bazda %1'lik büyüme yıllık büyümenin yüzde 3 düzeyinde kalmasını saÄŸlayacaktır. Yıllık yüzde 4 oranında büyümeye ulaÅŸmak için ise çeyreklik bazda % 2'lik bir büyüme gerekiyor. Yani ikinci çeyrekteki büyümenin aynısının, yılın geri kalanında da devam etmesi gerekiyor. Oluru belli deÄŸil, ama kredi de artmaya baÅŸladı!

AkÅŸam