Günün Tüm Haberleri   |   Gazete Birinci Sayfaları   |   GiriÅŸ sayfam yap   |   Favorilere ekle   |   Hakkımızda   |   Künye   |   Ä°letiÅŸim   |   Sitene haber ekle   |   RSS
 
  29 Mart 2024 Cuma  
 
   
   
 
Saruhan Özel

s.ozel@zaman.com.tr    
Kredi derecelendirme ÅŸirketleri ne iÅŸe yarar?
 E-posta ile gönder Yazdýr Facebook Google TwitThis StumbleUpon del.icio.us Reddit NewsVine Ma.gnolia Technorati Digg Mixx
6 Haziran 2012 ÇarÅŸamba   Yazý Boyutu

Kredi derecelendirme ya da rating (reyting diye okunuyor) ÅŸirketlerinin dünya finans sisteminde çok önemli bir rolü var. Temel bazı göstergelere ve rasyolara bakarak ülkeleri ve ÅŸirketleri kıyas edilebilir hale getirmeye çalışıyor ve sonra not veriyorlar.

 

Yatırımcılar da bu notlara bakarak yatırım kararlarını veriyor ya da ne kadar getiri isteyeceklerini belirliyorlar.

Birçok ÅŸirket ve ülke rating kuruluÅŸlarından saÄŸlıklı bir not alabilmek için detaylı bilgilerini paylaşıyor ve karşılığında bir hizmet bedeli ödüyor. Çünkü finansman bulmak istediÄŸi zaman yatırımcılar kredi notunu soruyorlar ve notu olmayan veya düÅŸük olanlar daha yüksek faizle borçlanmak zorunda kalıyorlar. O nedenle bir ÅŸirketin veya ülkenin isteÄŸi dışında da yatırımcıların talebi düÅŸünülerek tek taraflı (bilgi ve hizmet bedeli olmadan) notlandırma yapılabiliyor.

ABD menÅŸeli S&P, Moody's ve Fitch dünyada en çok kabul gören ÅŸirketler. Derecelendirme sistemleri de birbirlerine çok yakın. En önemli kriterleri yatırım derecesi. S&P ve Fitch'ten BBB, Moody's'den ise Baa üzerine geçebilenler eÅŸik atlamış oluyorlar (Tablo). Çünkü birçok ülke özellikle kamusal sorumluluÄŸu olan emeklilik fonları gibi uzun vadeli yatırımcıların sadece yatırım derecesine sahip ülkelere yatırım yapmalarına izin veriyor. Yine benzer ÅŸekilde merkez bankaları fonlama yaparken ancak yatırım derecesine sahip teminatları kabul ediyor. Yatırım derecesi uzun vadeli ve düÅŸük maliyetli finansman bulabilmek için gerekli. Bunun üzerinde ve altındaki not deÄŸiÅŸimleri yatırım derecesini almak ya da kaybetmek kadar etkili deÄŸil. Ve maalesef her 3 ÅŸirket de Türkiye'nin notunu ısrarla bu derecenin hemen altında tutuyor (Tablo).

Rating'ler sorunları öngöremiyor

S&P 1975'ten beri not verdiÄŸi ve borçlarını ödeyemez konuma düÅŸen 15 ülkenin 12'sine, Moody's ise 13 ülkeden 11'ine temerrüde düÅŸmeden 1 yıl önce B ve üzerinde not vermiÅŸlerdi. 1997 yılında cari açıkların tavan yaptığı GüneydoÄŸu Asya krizinde baÅŸrolü oynayan Tayland, G. Kore ve Endonezya krize yatırım dereceleriyle girmiÅŸlerdi (ve Tayland dışında bölgede notu gerileyen yoktu). Ve en vahimlerinden biri, 2001 sonunda göstere göstere temerrüde düÅŸüp tüm dünyayı karıştıran Arjantin bir yıl öncesinde S&P'den BB-, Moody's'den B+ notu almıştı. Ve keza Yunanistan. S&P, 2010 yılında Zaman okurlarının bu köÅŸede Yunanistan'ın iflas edeceÄŸini okumalarından birkaç gün öncesine kadar Yunanistan'ı yatırım derecesinde tutuyordu. 2011 yılı ortasında dahi Yunanistan, Türkiye ile aynı nota sahipti. Özetle, rating ÅŸirketlerinin geçmiÅŸ performansları kötü. "Uzmanlıklarının" bir limiti var. Temel göstergeler veya standart rasyoları ne gösteriyorsa onu raporluyorlar. Piyasaların göremeyip de rating analizlerinin yakalayabildiÄŸi sorun yok.

Ve daha da kötüsü, rating ÅŸirketleri krizleri daha da derinleÅŸtirip iÅŸin içinden çıkılmaz bir hale getirebiliyorlar. Sorun yaÅŸanmaya baÅŸlayıp da piyasalar bir ülkeye fonlamayı kestiÄŸinde rating ÅŸirketleri de uyanarak ülkelerin notunu düÅŸürüyorlar. Not düÅŸtükçe fonlama daha fazla kesiliyor ve bir kısır döngü içine giriliyor.

Daha önce masum ama hatalı analizleriyle eleÅŸtirilen rating ÅŸirketleri 2008 global krizinde farklı bir yönden daha darbe aldılar. ABD'de bankaların sonradan batacağı aÅŸikar düÅŸük kaliteli ipotek kredilerini bol bol verebilmeleri, bunları tahvil haline getirip baÅŸka yatırımcılara satarak bilançolarından çıkarmaları sayesinde oldu. Bu imkânı saÄŸlayan da kredi derecelendirme ÅŸirketleriydi. Tahvilleri alanlar bunlara verilen yüksek notlara güvendiler ama rating ÅŸirketlerinin bu notları büyük ücretler karşılığında verdiklerini göremediler. Bu hataları çok pahalıya mal oldu. Rating ÅŸirketleri bunun bedelini ödemek bir yana bir de krizde bu tahvillerin notlarını düÅŸürerek yatırımcıları daha da vurdu.

Türkiye'den ÅŸikâyetleri ise yüksek cari açık ve enflasyon. Kamu sektörü iyi, bankacılık iyi ama özel sektör çok borçlanarak hızlı büyüyor ve bu hem iç dengeyi (enflasyon) hem de dış dengeyi (cari denge) bozuyor diyorlar. Dünyada bir likidite sorunu olursa bu sorunların Türkiye'yi bir krize sokabileceÄŸini ima ediyorlar. Ama bu sorunların varlığına raÄŸmen Türkiye ekonomisinin dünya tarihinin en ÅŸiddetli likidite daralmalarından birini az hasarla nasıl atlattığını açıklayamıyorlar. Demek ki, rating ÅŸirketlerinin göremedikleri, "uzmanlıklarının" anlamaya yetmediÄŸi bir ÅŸeyler var. En ilginci de S&P'nin Türkiye'ye verdiÄŸi not. TL cinsi borçlanma yatırım derecesi ama döviz borçlanma açısından yatırım derecesinin altında. Yani yatırımcılara TL krediler/tahviller emniyetlidir ama döviz borçlarına dikkat diyorlar (herhalde TL basma imkânı olduÄŸunu ama döviz basamayacağını ve rezervlerin de limitli olduÄŸunu ima ediyor). Sanki Türkiye TL basıp borcunu öderse o ödemenin yatırımcı açısından anlamı olabilirmiÅŸ gibi.

Neden vazgeçilemiyorlar ?

Rating mekanizması global finansal sistemi esir almış durumda. Devletler, merkez bankaları ya da yatırımcılar kimin iyi kimin kötü olduÄŸunu kendileri anlamaya uÄŸraÅŸacaklarına rating ÅŸirketlerinin notları ile hareket edecek bir sistem geliÅŸtirmiÅŸ durumdalar. Yıllardır devam eden bu sistemi baÅŸtan aÅŸağı deÄŸiÅŸtirmek zor. Ama otoriteler sorunların farkında ve bir ÅŸeyler yapmaya çalışıyorlar. ÖrneÄŸin, yeni ÅŸirketlerin piyasaya girmesini teÅŸvik ederek rekabetin artmasına uÄŸraşıyorlar. Rating ÅŸirketlerinin not verdikleri müÅŸterilerinden para almalarını ve "danışıklı dövüÅŸ" riskini engellemek istiyorlar. Bir ÅŸirketin veya devletin hep aynı rating ÅŸirketi tarafından notlandırılmasını istemiyorlar. Rating ÅŸirketlerinin de baÅŸkaları tarafından notlandırılmasını ya da onları regüle edecek (ve hatta metodolojilerine kadar karışacak) bir yapı kurma hazırlıkları var. Böylece hata yaptıklarında bağımsız analiz diyerek iÅŸin içinden sıyrılamayacaklar. Notu düÅŸük yani analizlerinde baÅŸarısız rating ÅŸirketleri yeni iÅŸ alamayacak. Krizlerde (yani riskler ortaya çıkınca) rating ÅŸirketlerinin not düÅŸürmeye devam etmelerini engellemeye çalışıyorlar. Hukuki mevzuatı rating ÅŸirketlerinin hatalı analizlerine yatırımcıların daha kolay hak iddia edebileceÄŸi bir yapıya getirmek istiyorlar.

Ama maalesef sistemi rating ÅŸirketlerinin esaretinden hiç deÄŸilse kısmen kurtaracak bu düzenlemeleri gerçekleÅŸtirmek bir süre alacak ve o süreçte de bu anlamsız notlandırmalara katlanmaya devam edilecek.

Zaman

Bu yazý 1810 defa okunmuþtur. Yazdýr   Önceki sayfa   Sayfa baþýna git  
  Toplam yorum 0   Onay bekleyen 0  


Yorumunuz editörlerimiz tarafýndan incelendikten sonra yayýnlanacaktýr.
 

Bu yazý henüz yorumlanmamýþ...


 Yazarýn Diðer Yazýlarý
 
   PÄ°YASALAR     
       
  32,3738   34,9828  
       
  9,087   2.326,1300  
   GÃœNÃœN MANÅžETLERÄ°     
 
Günün tüm haberleri »
   BASIN TOPLANTISI & AJANDA     
  • Ekonomi
    Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk
    Ceylan Intercontinental
    4 Haziran 2012 Pazartesi
    Ekonomi Gazetecileri DerneÄŸi (EGD) BuluÅŸmaları devam ediyor... Bu kapsamda 7 Haziran 2012 PerÅŸembe günü Çalışma ve Sosyal Güvenlik...
  • EÄŸitim
    Türk Eğitim Vakfı
    Kuruçeşme Divan Otel
    4 Haziran 2012 Pazartesi
    Türk EÄŸitim Vakfı (TEV)’nın 2012-2013 eÄŸitim yılında yurt dışında yüksek lisans ve üst ihtisas yapmaya hak kazanan 74 genç...
  • Otel YöneticiliÄŸi Lisans Programı,
    Hüsnü Özyeğin
    The Marmara
    4 Haziran 2012 Pazartesi
    Alanında Türkiye’nin ilk ve tek akademik programı olma özelliÄŸine sahip ÖzyeÄŸin Üniversitesi (ÖzÜ) Otel YöneticiliÄŸi...
   Ä°ÅžTE KULÄ°S     
   YAZARLAR     
Ali AÄŸaoÄŸlu
Matadorlar piyasaların canını sıkacak
“Ä°spanya yardım için ne zaman baÅŸvuracak?” Ekim ayının sorusu ...
   E-POSTA LÄ°STESÄ°     
Listemize kayıt olun, finans dünyasının gelişmeleri e-postanıza gelsin.
   ANKET     
En iyi kredi kartı hangisi?
Axess
Bonus
Maximum
World
Ziraat
 Sonuçlarý göster   
   FACEBOOK     
 
 
   

YASAL UYARI : www.istefinans.com sitesinde ve sitenin içinde yer alan haberler ve yazarların, yorum, görüş, öneri ve raporları "Yatırım Danışmanlığı" kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, Aracı Kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.

 
 
     
 
HABER   Ekonomi | Borsa | Ä°ÅŸ dünyası | Altın | Kulis | Gündem | Röportaj | Spor
FOTO GALERÄ°   Finans | YaÅŸam | Magazin | Otomobil | Teknoloji | Borsa | Karikatür | Haber
VÄ°DEO GALERÄ°   Finans | Gündem | Borsa | YaÅŸam | Yatırım | Ekonomi
ETÄ°KETLER   bankalar | Merkez Bankası | BDDK | Ziraat Bankası | Almanya | Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu | Merkez Bankası BaÅŸkanı Erdem Başçı | DoÄŸuÅŸ Grubu
Ä°ÅžTE FÄ°NANS   Tüm Haberler | Gazeteler | GiriÅŸ sayfam yap | Favorilere ekle | Hakkımızda | Künye | Ä°letiÅŸim | Reklam | Sitene ekle